Passiflora bitkisi, zarif çiçekleri ve büyüleyici görüntüsü ile hem süs bitkisi olarak hem de bitkisel takviyelerde sıklıkla tercih edilir. Bu yazımızda passifloranın ne olduğunu ve ne işe yaradığını anlatıyor ve hakkında merak edilen tüm soruları yanıtlıyoruz.
Passiflora, diğer adıyla çarkıfelek çiçeği, Orta ve Güney Amerika'ya özgü tırmanarak büyüyen bir asma türüdür. Bitkinin daha çok üst bölümleri kullanılmaktadır. Passiflora çiçeği özü, yiyecek ve içeceklerde lezzet verici olarak kullanıldığı gibi, cilde doğrudan sürülerek de kullanılabilmektedir. Passiflora takviyeleri genellikle şurup formda olsa da kapsül ve tablet seçenekler de bulunmaktadır (1).
Passiflora denildiğinde genellikle ruh hali ve bitkinlik akla gelir. Rahatlatıcı etki ile tanınan bu bitkinin İlgi çekici parlak iri çiçekleri bulunur. Yaklaşık 3 ile 9 m yüksekliğe ulaşabilir ve yaklaşık 4 ile 7,5 cm arasında pembe, sarı, mavi ve beyaz çiçeklere sahip olur. Meyveleri yenilebilir bir bitkidir. Passiflora, meyvesi için yetiştirilebildiği gibi süs bitkisi olarak da tercih edilebilir (2).
Passiflora bitkisine dair araştırma bulguları; anksiyete semptomlarını hafifletebileceğini, uyku kalitesini destekleyebileceğini ve antidiyabetik etkiler sunabileceğini öne sürer (3, 4, 5 ).
Bunlara daha detaylı bakacak olursak:
Bazı araştırmalar, passiflora bitkisi türlerinin (özellikle Passiflora incarnata) sinir sistemi üzerindeki rahatlatıcı etkilerle ilişkilendirilebileceğini öne sürmektedir (3).
Passiflora bitkisinin uyku kalitesini artırma potansiyeline sahip olduğu da dile getirilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışma, passiflora takviyelerinin uyku düzenini olumlu yönde etkileyebileceğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada, passifloranın derin uyku süresini uzattığı ve uykuya geçişi hızlandırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma, passifloranın daha kaliteli ve verimli bir uyku sağlama kapasitesine işaret etmektedir (4).
Hayvanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalarda, passiflora ekstraktlarının glisemik kontrol üzerinde etkili olabileceği ve oksidatif stresi azaltabileceği düşünülmektedir. Bu etkilerin insanlar üzerindeki sonuçları henüz netleşmemiştir ve daha fazla araştırma gerekmektedir (5).
Passifloranın çeşitli alanlarda kullanım potansiyeli olsa da bu konularla ilgili daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Bazı çalışmalar, passifloranın uyku düzenini ve kaygı seviyelerini destekleyebileceğini öne sürmektedir (4).
Örneğin, bu bitkinin beyindeki GABA (gama-aminobütirik asit) seviyeleri üzerinde etkili olabileceği ve bu sayede rahatlama sağlayabileceği düşünülmektedir (4).
Ayrıca, passiflora ailesinden başka bir bitkinin mide problemleri üzerine olumlu etkileri olabileceği de incelenmiştir. Passiflora foetida bitkisi üzerinde yapılan bir çalışmada, farelerde mide ülserinin hafifletilmesine yardımcı olabileceği gözlemlenmiş, ancak bu etkilerin insanlar üzerinde doğrulanması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğu belirtilmiştir (6). Bu etkilerin henüz insanlar için de geçerli olduğunu destekleyen çalışmalar bulunmamaktadır. Bu sebeple passiflora takviyeleri tedavi amaçlı kullanılamaz.
Passiflora yüzlerce yıldır birçok farklı şekilde kullanılmaktadır. Avrupa'da insanlar passiflora bitkisini ve meyvesini bazı içecekleri tatlandırmak için kullanmışlardır. Passiflora çayı yapmak için kaynamış suya kurutulmuş hali eklenebilmektedir. Passifloranın hazır çay hali de bulunmaktadır. Passiflora hap, şurup ve ekstre formlarında da mevcuttur.
Ayrıca passiflora, aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha farklı formlarda da mevcuttur:
Evet, doz aşımlarında farklı etkiler görülebilir. Passiflora genellikle güvenli bir takviye olarak kabul edilmesine rağmen, bazı bireylerde yan etkiler ortaya çıkabilir. Doz aşımlarında ve fazla kullanımlarında bildirilen passiflora zararları arasında uyku hali, baş dönmesi ve zihin karışıklığı gibi durumlar sayılabilir. Ayrıca, passifloranın sakinleştirici ilaçlarla eş zamanlı kullanılmaması gerektiği önemle belirtilmektedir. Bu sebeple, kullanmadan önce mutlaka bir uzman ile görüşülmesi tavsiye edilir (7).
Evet, yapabilir. Passiflora bitkisi çayının sağlıklı yetişkinlerde uyku kalitesini önemli ölçüde artırdığı yapılan çalışmalarla desteklenmiştir. Bu araştırmalarda passiflora çayı tüketenlerin, tüketmeyen ancak plasebo etkisine maruz bırakılan bireylere oranla daha derin ve dinlendirici bir uyku deneyimi yaşadıkları bulunmuştur. Passiflora, özellikle uykuya dalma sürecini hızlandırma ve gece boyunca daha kesintisiz bir uyku sağlama potansiyeli ile öne çıkmaktadır (8).
Sıvı formdaki passifloranın servis oranın ürünün formülasyona göre değişebilir, ancak bazı çalışmalar benzer passiflora özleri için genel kılavuzlar sunmaktadır. En iyi sıvı formda passiflora dozunun ayarlanabilmesi için mutlaka bir uzman ile görüşülmesi ve beraber planlama yapılması önerilir.
En iyi passiflora markasını seçerken ürünün kalitesi, içeriklerin doğallığı ve katkı maddesi içermemesi önemli faktörlerdir. Ürünlerin olumlu kullanıcı yorumlarına sahip olması da dikkate alınmalıdır. En doğru seçimi yapmak için passiflora ürünlerine buradan göz atabilirsiniz.
Passiflora, çeşitli formlarda bulunabilen bir takviyedir ve farklı ihtiyaçlara göre tercih edilebilir. Passiflora kullananlar genel olarak tablet ve kapsül formu tercih eder. Passiflora tablet ve passiflora kapsül, günlük kullanım için pratik bir seçenek sunarken; sıvı formdaki passiflora özellikle kapsül ve tablet formda takviye kullanmakta zorluk çekenler için idealdir. Ayrıca, passiflora çayı da popüler bir tüketim şeklidir.
Evet, Passiflora ilk kullanımdan sonra bile uykuya destek olabilir. Bir çalışma, passiflora çayı tüketmenin, plaseboya kıyasla sadece bir gece sonra katılımcılarda öznel uyku kalitesini önemli ölçüde artırdığını göstermiştir (9).
Passiflora, genellikle rahatlama amacıyla kullanılmaktadır. Bazı araştırmalar, bu bitkinin anksiyete semptomları üzerinde olumlu etkiler sağlayabileceğini öne sürmektedir (10, 11).
Passiflora, bazı araştırmalarda anksiyete semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabileceği öne sürülmüştür. Çeşitli klinik çalışmalar, passifloranın yatıştırıcı etkileri olabileceğini göstermiştir, ancak bu bulgular tedavi amacıyla kullanımı destekleyecek düzeyde değildir. Anksiyete ve ruh hali bozuklukları için profesyonel tıbbi yardım alınması önerilmektedir (12).
Passiflora bitkisi üzerinde yapılan araştırmalarda bu bitkinin etkileri araştırmıştır ve uykuya dalma süresini kısalttığına, uyku kalitesini geliştirdiğine yönelik bulgulara rastlanmıştır (13, 14).
Hamile ve emziren kadınların passiflora kullanmaktan kaçınmaları önerilir, çünkü bu gruplarda güvenliği hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Şizofreni gibi bazı tıbbi durumları olan veya sakinleştirici ilaç kullanan kişilerin, passiflora kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları gerekir, çünkü bu bitki ilaçlarla etkileşime girebilir (15).
Passiflora’nın etkileri genellikle tüketildikten 30 ila 60 dakika sonra ortaya çıkar ve birkaç saat boyunca devam edebilir. Bazı araştırmalar, bu etkinin 6 saate kadar sürebildiğini göstermiştir (16).
Hayır, aksine düşürebilir. Çalışmalar, passiflora edulis kabuğu ve yapraklarından elde edilen ekstraktların, antioksidan kapasiteyi artırarak ve oksidatif stresi azaltarak hipertansif hastalarda kan basıncını düşürebileceğinden bahseder (17, 18).
Passiflorayı kalp çarpıntısı ile ilişkilendiren sınırlı kanıt vardır. Bununla birlikte bir çalışma passifloranın genel olarak güvenli olduğunu ve klinik çalışmalarda kalp hızı veya ritminde önemli değişikliklere neden olmadığından bahseder (19).
Passifloranın panik ataklar üzerindeki kesin etkinliğini belirlemek için daha fazla araştırma gerekmektedir. Ancak özellikle passiflora incarnata, bu konuda umut vadetmektedir (20).
Passiflora şurup, yetişkinler tarafından ürün üzerindeki servis miktarına uyularak tüketilebilir. Ancak passiflora şurubun bebeklerde kullanımı için mutlaka çocuk doktoruna (pediatri doktoru) danışmanız gerekir. Bebek ve çocuklarda takviye kullanımında doktor onayı olmadan hareket etmeyiniz (21).
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza başvurmanız tavsiye edilir.
Eski bir bitki grubunun hayatta kalan tek üyesi olarak tanımlanan gingko biloba hakkında da bilgi sahibi olmak için “Gingko Biloba Nedir, Faydaları Nelerdir?” yazısını okuyabilirsiniz.
Besin değerleri içinde protein, şeker, mineral ve biyoaktif lipit sınıfları bulunduran ruşeym ve ruşeym yağı hakkında detaylı bilgi edinmek için “Ruşeym Nedir, Yağı Nasıl Kullanılır?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Mehmet Ali Yıldırım
Cycling Master Instructor