Demir Dikeni (Tribulus) Nedir?

Tribulus terrestris ya da diğer adıyla demir dikeni; küçük yapraklı bir bitkidir (1). Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu'nun bazı bölgeleri de dahil olmak üzere birçok yerde yetişir (2). Bitkinin hem kökü hem de meyvesi geleneksel Çin tıbbında ve Hint Ayurveda tıbbında kullanılmıştır. Geleneksel olarak insanlar bu bitkiyi; libidoyu artırmak, idrar yolunu sağlıklı tutmak ve şişliği azaltmak gibi çeşitli potansiyel etkiler için kullanmışlardır (3).

Demir Dikeni Ne İşe Yarar?

Yüzyıllardır geleneksel tıpta olarak kullanılmasına rağmen tribulus takviyeleri; cinsel sağlık ve atletik performans gibi konulardaki umut vadeden özellikleri nedeniyle son zamanlarda popüler hale gelmiştir (4).

Peki araştırma bu konular hakkında ne söylüyor? Haydi gelin ve birlikte inceleyelim.

Cinsel Sağlık

Bazı araştırmacılar cinsel dürtüleri azalmış erkeklerin iki ay boyunca günde 750-1.500 mg tribulus terrestris tükettiklerinde, cinsel arzularının %79 arttığını aktarır (5, 6).

Libidoları çok düşük olan kadınların %67'si ise 90 gün boyunca 500-1.500 mg arasında takviye aldıktan sonra cinsel isteklerinde artış yaşadıklarını belirtir (7).

Diğer çalışmalar da bitkiyi içeren takviyelerin düşük libidosu olan kadınlarda cinsel isteği, uyarılmayı ve tatmini artırdığını bildirir (8).

Atletik Performans

Tribulus terrestris, sporcular arasında popüler bir takviyedir. Uzun süreli yoğun egzersiz, testosteron üretimini bastırabilir ve bu da atletik performansı olumsuz etkileyebilir (9). Tribulus takviyesinin, testosteronu artırarak performanstaki bu durgunluğu önleyebileceği düşünülür.

Ancak 2017 yılında yüksek düzeyde eğitimli bir grup boksörün yer aldığı başka bir çalışmada, tribulus terrestris takviyesi kullanıldığında kas kütlesinde veya testosteron düzeylerinde herhangi bir iyileşme tespit edilmemiştir. Bununla birlikte, eğitimli boksörlerin daha az kas hasarı yaşadıkları ve performanslarında iyileşme görüldüğü aktarılır (10).

Tansiyon

Hayvan çalışmalarında, tribulus terrestris'in kan damarlarını gevşeterek kan basıncını düşürebildiği belirtilir (11). Ancak bu bitkisel takviyenin insanlara aynı faydayı sağlayıp sağlamadığı açık değildir.

Böbrek Taşı

Böbrek taşları şiddetli karın ağrısına neden olan yaygın bir durumdur. Geleneksel Çin ve Ayurveda tıbbında tribulus terrestris böbrek taşı rahatsızlığının tedavisinde kullanılır (12).

Bitki idrara çıkmayı artırarak böbrek taşı riskini azaltabilir. Ancak tribulus terrestrisin böbrek taşları üzerindeki potansiyel sağlık yararlarına ilişkin güncel araştırmalar hayvan çalışmaları ile sınırlıdır (13).