Yer Fıstığı Yağı Nedir?

Yer fıstığı yağı, yer fıstıklarından farklı yöntemler ile elde edilen bir çeşit bitkisel yağdır. Asya mutfağında sık kullanılan yer fıstığı yağı genellikle mutfaklarda kızartma yağı olarak kullanılır. 1 yemek kaşığı yer fıstığı yağı yaklaşık 119 kaloridir (1). Bu yazımızda, yer fıstığı yağı hakkındaki bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.

Yer Fıstığı Yağı Nedir?

Yer fıstığı yağı (Arakis yağı), yer fıstığından elde edilen bir bitkisel yağdır. Yer fıstığı bitkisinin çiçekleri yer üstünde olmasına rağmen, tohumları ve fıstığın kendisi aslında yeraltında gelişir. Bu nedenle de yer fıstığı olarak adlandırılmaktadır. Yer fıstığı genellikle ceviz ve badem gibi ağaçta yetişen fındık familyası ile gruplandırılır, ancak aslında bezelye ve fasulye ailesine ait bir baklagil türüdür.

Yer fıstığı yağı çoğunlukla sekiz yağ asidinin trigliseritlerinden oluşur. Bu yağ asitlerinin yaklaşık % 80'i ya oleik asit ya da linoleik asittir. Yer fıstığı yüksek miktarda kalsiyum ve potasyum içeren bir yemiştir. Yer fıstığı, protein ve mineral bakımından zengin bir atıştırmalık olmasının yanı sıra yer fıstığı yağı yemeklik yağ kaynağı olarak da en çok aranan bitkisel seçeneklerden bir tanesidir. Yer fıstığı yağının güçlü bir fıstık tadı ve aroması bulunmaktadır.

Yer Fıstığı Yağı Nasıl Üretilir?

İşleme bağlı olarak, yer fıstığı yağı tatlı ve yumuşak olabildiği gibi sert ve yoğun tatta da olabilir. Birkaç çeşit fıstık yağı vardır (2). Her biri farklı teknikler kullanılarak yapılır:

Rafine Edilmiş Fıstık Yağı: Fıstık rafine edilir, ağartılır ve kokusu giderilir. Bu da yağın alerjen özelliğini giderir. Genellikle restoranlar tarafından tavuk ve patates kızartması gibi yiyecekleri kızartmak için kullanılır.

Soğuk Presleme ile Elde Edilen Fıstık Yağı: Bu yöntemde, yağı çıkarmak için fıstık ezilir. Bu düşük ısılı işlem, doğal fıstık aromasının çoğunu korur. Ayrıca rafine yöntemine göre daha fazla besin maddesini korunmuş olur.

Gurme Fıstık Yağı: Özel bir yağ olarak kabul edilen bu işlemde fıstık genellikle kavrulur. Dolayısıyla yağın daha yoğun bir lezzeti olur. Yemeklere kuvvetli bir lezzet vermek için kullanılır.

Yerfıstığı Yağı Karışımları: Yerfıstığı yağı genellikle benzer bir tada sahiptir. Ancak soya fasulyesi yağı gibi daha ucuz bir yağ ile karıştırılabilir. Bu tip tüketiciler için daha uygun fiyatlıdır ve genellikle kızartmalarda kullanılmak üzere toplu olarak satılır.

Yer Fıstığı Yağı Faydaları Nelerdir?

Fıstık yağı, vücudu serbest radikal hasarından koruyan güçlü bir antioksidan olan E vitamini kaynağıdır. Ayrıca, diyabetli kişilerde kalp hastalığı için belirli risk faktörlerini azaltmak, kan şekeri düzeylerini düşürmek ve katarakt riskini azaltmak da dahil olmak üzere bazı sağlık yararları ile ilişkilendirilmesini sağlayacak pek çok araştırmaya konu olmuştur (3).

Yer fıstığı yağının yaşlanma belirtilerini geciktirebileceğini belirten doğrudan bir araştırma yoktur. Bununla birlikte, bazı araştırmalar yağdaki E vitamininin bu konuda yardımcı olabileceğini göstermektedir (4, 5). Benzer şekilde E vitamininin cilt ve kafa derisi de dahil olmak üzere sedef hastalığının tedavisine yardımcı olabileceğini gösteren çalışmalar da vardır. Yer fıstığı yağındaki E vitamini çokluğu, bu vitaminin faydalarının görülmesine neden olabilir.

Yer fıstığı yağında pro-enflamatuar omega-6 yağ asitleri yüksektir. Batı tarzı beslenmede bu yap zaten çok yüksek oranlarda olduğundan yer fıstığı yağı, yemeklik yağ olarak güvenli olmayan bir seçimdir. Zira yer fıstığı yağındaki yüksek miktarda çoklu doymamış yağ, yüksek ısıda oksidasyona uğrar ve yağ oksitlendiğinde oluşan serbest radikaller vücutta hasara neden olabilir (6, 7).

Yer Fıstığı Yağı Nerelerde ve Nasıl Kullanılır?

Dünyadaki yer fıstığı üretiminin yaklaşık üçte ikisi, yemeklik yağ üretimi için kullanılır ve bu da yer fıstığını dünyanın önde gelen yağ ürünlerinden biri haline getirir (8). Kızartmalarda sıklıkla kullanılan yer fıstığı yağı bazen salataya dökülerek ya da salata sosuna eklenerek de kullanılabilmektedir.

Rafine yer fıstığı yağı hamur işleri, fırıncılık yağı (hidrojenasyon), margarin, mayonez, salata sosları ve diğer gıda ürünlerini hazırlamak için yaygın olarak kullanılır ve çoğu zaman mısır, soya fasulyesi, pamuk tohumu, zeytin veya aspir yağları yerine tercih edilir.

Yer Fıstığı Besin Değerleri Nelerdir?

Yer fıstığı kalori ve besin değerleri olarak incelendiğinde 100 gr fıstık için:

• Kalori: 567
• Protein: 25,8 gr
• Karbonhidrat: 16,1 gr
• Lif: 8,5 gr
• Yağ: 44,2 gr
• Potasyum: 705 mg
• Kalsiyum: 92 mg
• Demir: 4,6 mg

Not: Herhangi bir sağlık sorununuz veya düzenli kullandığınız ilaç varsa, doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

Sıkça Sorulan Sorular

Yer Fıstığında Hangi Vitaminler Var?

Yer fıstığında niasin (B3 vitamini), biyotin (B7 vitamini), folat (B9 vitamini), tiamin (B1 vitamini) ve E vitamini bulunur.

Yer Fıstığında Hangi Mineraller Var?

Yer fıstığında bakır, fosfor ve magnezyum mineralleri bulunmaktadır.

Yer Fıstığı Ülkemizde Nerede Yetişir?

Türkiye’de yer fıstığı genellikle Akdeniz, Batı Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Marmara bölgesinde yetişir. Adana, Osmaniye, Mersin, Antalya gibi şehirlerimizde ticari olarak üretilmektedir.