Bromelain, ananasın sap ve meyvesinden çıkarılan, proteinleri sindirmeye yardımcı enzimlerden oluşan bir karışımdır. Bilimsel çalışmalar, iltihabı azaltma, bağışıklık fonksiyonunu destekleme ve dokuları koruma yeteneği nedeniyle artrit, kardiyovasküler hastalıklar ve yara iyileşmesi gibi durumlarda yardımcı olabileceğini göstermektedir (1).
Bu yazıda bromelainin ne olduğunu, ne işe yaradığını, faydalarını, olası yan etkilerini ve nasıl kullanılması gerektiği gibi konulara ele alıyoruz.
Ananas sarı renk meyvesi ve tatlı aroması ile çoğu damak tadına uyan tropik meyvelerden biridir. Bu meyve Bromeliaceae familyasına ait kısa boylu ananas bitkisi üzerinde yetişir. Bitki yaklaşık beş ila on ay içinde çiçek açar ve altı ay içinde meyve verebilir. Bu meyvelerden ise ananas ekstresi elde edilir.
Ananas ekstresi de bromelain içeriğine sahip ananas özünden oluşur. Bromelain, insan vücuduna bilinen potansiyel faydaları ile öne çıkan bir enzimdir. Ananas ekstresi araştırılan ve bilimsel olarak çokça çalışılan bileşikler arasındadır. Ananas yağı genellikle soğuk pres yöntemi ile elde edilmektedir.
Ananas yüzyıllardır geleneksel tıbbın bir parçası olmuştur (2). Ananas ekstresi, diğer adı ile bromelain, ananas meyvesinden gelen faydaları sağlayabilir. Ananas, bağışıklığı artırabilen ve iltihabı baskılayabilen bromelain gibi çok çeşitli vitaminler, mineraller ve enzimler içerir.
Proteinleri parçalayan bir grup sindirim enzimi olan bromelain ile ananasın, özellikle pankreas yetmezliği olanlarda sindirime yardımcı olabileceği görülmüştür (3).
Ayrıca, bromelainin iltihap belirtilerini azaltabildiği de pek çok çalışma ile kanıtlanmıştır (4, 5, 6). Bu anti-enflamatuar özellikleri sayesinde ananas ekstresinin bağışıklık sistemine destek olduğunu düşündüren çeşitli çalışmalar da bulunmaktadır (7). Bromelainin anti-enflamatuar özellikleri aynı zamanda artrit türlerine sahip kişilerde kısa süreli semptomların giderilmesine yardımcı olabilir (8).
Ananasın kalorisi düşüktür ancak güçlü bir besin profiline sahiptir. Bu profili ile diyabet ve bazı kronik hastalıkların riskini azaltmaya yardımcı. Ananas, iyi bir antioksidan kaynağıdır (9, 10).
İlginizi Çekebilecek Ürünler!
Bromelain kullanırken bazı noktalara dikkat edilmelidir. Öncelikle kullanım amacına göre nasıl alınacağı önemlidir; enflamasyon veya şişlik için aç karnına, sindirim desteği için ise yemekle birlikte kullanılması önerilir. Dozda standart ölçülere uyulması gerekir. Kan sulandırıcı ilaçlar ve antibiyotiklerle etkileşime girebileceği için bu ilaçlarla birlikte dikkatli olunmalıdır. Öte yandan alerjisi olan kişilerde reaksiyonlara, hassas bünyelerde ise hafif sindirim şikâyetlerine yol açabilir. Ayrıca kanama bozukluğu olanların ve ameliyat olacakların bromelain kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları önerilir.
Çoğunlukla baharat olarak kullanılan zencefilden elde edilen zencefil ekstresi hakkında da bilgi edinmek için “Zencefil Ekstresi Nedir, Nasıl Kullanılır?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Bromelain takviyesinin kullanım zamanı, hedeflenen etkiye göre değişir. Sindirim desteği amaçlandığında bromelain, öğünlerle birlikte alınabilir. Enflamasyonu azaltmak veya genel etkilerinden yararlanmak için ise yemeklerden önce ya da sonra alınması tercih edilebilir. Kullanılan ürünün formülasyonu ve dozajı değişiklik gösterebilir. Bu nedenle ürünün kullanım talimatlarına dikkat edilmeli ve gerekirse bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.
Bromelainin tek başına insanlarda kilo kaybını sağladığını gösteren doğrudan bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Zaman zaman bromelain ile zayıflayanlar hakkında yorumlar yapılsa da bu iddialar klinik araştırmalarla doğrulanmamıştır.
Bromelain, sindirime yardımcı olan enzimler ve antiinflamatuar özellikler taşır; bu nedenle bağırsak sağlığını destekleyebilir. Ayrıca bromelain ödemin atılmasında faydalı olabilmektedir. Ancak, kilo kaybına doğrudan etkisi olduğu henüz kanıtlanmış değildir (11, 12).
Bromelain, ananas bitkisinden elde edilen doğal bir enzim kompleksidir ve son yıllarda takviye formunda oldukça popüler hale gelmiştir. Çoğu kişi tarafından bromelain, vitamin desteği gibi algılansa da aslında pek çok formu bulunmaktadır.
Bu formları daha yakından incelersek:
Bromelainin sıvı formda hazırlanmış halidir. Tablet veya kapsüle göre daha kolay yutulabilir. Ayrıca sıvı formu, farklı kullanım amaçlarına ve yaş gruplarına daha uygun olabilir.
Tablet şeklinde belirli dozlarda hazırlanmış, kullanımı pratik bromelain takviyeleridir.
Jelatin veya bitkisel kapsül içinde sunulan, standart dozlarda bromelain içeren bir takviyedir. Düzenli kullanım için pratik bir seçenektir.
Suyla, meyve suyuyla veya farklı karışımlarla kullanılabilen ince toz formudur. Hem takviye olarak hem de bazı endüstriyel alanlarda tercih edilir.
Bromelain genellikle güvenli ve iyi tolere edilir olarak kabul edilir, ancak diğer takviyeler gibi bazı kişilerde yan etkilere neden olabilir. Önerilen bromelain günlük dozun üstünde alındığında nadiren de olsa bazı yan etkiler oluşabilir. Bromelain zararları arasında bulantı, ishal, şişkinlik veya baş ağrısı gibi durumlar klinik çalışmalarda bildirilmiştir ancak genellikle hafif ve geçicidir (13).
Bromelain genel olarak güvenli bir takviye olarak kabul edilse de özellikle alerjik reaksiyon riski olan veya belirli tıbbi durumları olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır. Özellikle ananas veya benzer maddelere alerjisi olan kişiler dikkatli olmalıdır (14).
Egzotik meyvelerden biri olan ananas, provitamin A, beta-karoten, C vitamini, E vitamini ve biotin gibi birçok vitamin açısından zengin içeriğe sahiptir.
Bromelainin ne kadar süre kullanılması gerektiği hakkında kesin olarak kanıtlanmış bir çalışma yoktur. Bromelainin ne amaçla kullanıldığı, kullanan bireyin sağlık durumu gibi koşullar göz önünde bulundurularak, bir sağlık uzmanı gözetiminde belirlenmesi gerekir.
Bromelain, ödemin azaltılmasında kullanılabilecek doğal bir enzimdir. Yemeklerle birlikte alındığında sindirimi desteklerken, aynı zamanda sindirim sistemiyle ilişkili iltihaplanma ve ödemin azalmasına katkı sağlayabilir (15).
Bromelainin etkisi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ancak yapılan bir araştırma, bromelainin ağızdan alındıktan kısa süre sonra vücutta etkisini göstermeye başladığını ortaya koymuştur. Ortalama 6–9 saat boyunca aktif kalabilen bromelain, düzenli kullanımda yaklaşık 48 saat içinde en güçlü seviyesine ulaşmaktadır. Bu da, tek doz alındığında hızlı etki edebildiğini, düzenli kullanımda ise etkinin giderek güçlendiğini göstermektedir (16).
Hayvanlarda yapılan bazı çalışmalarda hormon salınımını artırarak dolaylı olarak iştahı bastırabilir. Ancak insanlar üzerindeki etkisini doğrulayan kesin çalışmalar bulunmamaktadır.
Yaren Özdemir
Diyetisyen ve Fitness Antrenörü