Askorbik asit ve askorbat olarak da bilinen C vitamini, çeşitli gıdalarda bulunan ve diyet takviyesi olarak da satılan bir vitamindir. C vitamini, doku onarımı ve bazı nörotransmitterlerin enzimatik üretiminde rol oynayan temel bir besindir. Vücuttaki birkaç enzimin çalışması için gereklidir ve bağışıklık sistemi için önemlidir.
C vitamini suda çözünen bir vitamindir. Bu yüzden suda eriyen C vitamini vücutta depolanmaz. Vücudumuzun ihtiyaç duymadığı fazla miktardaki c vitamini vücuttan idrar yoluyla atılır. Vücudumuz suda çözünen vitaminlerin küçük bir rezervini tutar. Yine de vücutta meydana gelebilecek olası problemleri önlemek için düzenli olarak alınmaları gerekir. C vitamini portakal, çilek, kivi, biber, brokoli, lahana ve ıspanak gibi birçok meyve ve sebzede bulunur. C vitamini beslenmeyi desteklemek için gıda takviyesi olarak da kullanılabilir. C vitamini takviyeleri genellikle çinko ve kara mürver içerikleri ile desteklenir.
C vitaminini, iki kez Nobel Ödülü sahibi Linus Pauling, bir dizi kitabında bağışıklığı artıran bir süper besin olarak tanıtmıştır. C vitamini gerçekten de bağışıklık sistemi için oldukça önemlidir. C vitamininin diğer faydaları ise aşağıdaki gibidir:
C vitamini, vücudun doğal savunma yetisini yani bağışıklık sistemini güçlendirebilen güçlü bir antioksidandır. Araştırmalar, C vitamini tüketiminin kandaki antioksidan seviyesini %30'a kadar artırabileceğini göstermektedir. Bu artış, vücudun iltihapla daha iyi şekilde savaşmasına yardımcı olur (1, 2).
Çalışmalar, C vitamininin hem yüksek tansiyon problemi yaşayan hem de yaşamayan kişilerde kan basıncını düşürmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir (3, 4).
Gut hastalığı son derecede ağrılıdır. Eklemlerde, özellikle ayak baş parmaklarda oluşan iltihap şişlik ve ani, şiddetli ağrı atakları yaşatır. Birkaç çalışma, C vitamininin kandaki ürik asidi azaltmaya yardımcı olabileceğini ve sonuç olarak gut ataklarına karşı koruma sağlayabileceğini göstermiştir (5, 6).
C vitamini takviyeleri, demirin gıdalardaki emilimini artırmaya yardımcı olabilir. C Vitamini, demirin emilmesi daha kolay bir forma dönüştürülmesine yardımcı olur (7, 8).
C vitamini, beyaz kan hücrelerinin daha etkili çalışmasına yardımcı olarak, cildin savunma sistemini güçlendirebilir ve yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir (9, 10).
Ayrıca C vitamini:
"C Vitamini Bulunan Besinler Nelerdir?" öğrenmek için tıklayın!
Şiddetli C vitamini eksikliği semptomlarının gelişmesi aylar sürebilir, fakat vücudunuz bir problem olduğunu hissettirecek bazı ince işaretler verir (11):
C vitamini, cilt, saç, eklemler, kemikler ve kan damarları gibi bağ dokularında bol miktarda bulunan bir protein olan kolajen üretiminde önemli bir rol oynar. C vitamini seviyeleri düşük olduğunda, keratoz pilaris olarak bilinen bir cilt sorunu ortaya çıkabilir. Bu durumda, gözeneklerin içinde keratin proteini birikmesi nedeniyle üst kolların, uylukların veya kalçaların arkasında engebeli tavuk derisine benzer bir deri oluşur.
C vitamini eksikliği, saçın uzamasıyla beraber protein yapısında gelişen kusurlar nedeniyle saçın bükülmesine veya sarmal şekillerde uzamasına neden olabilir.
Cildin yüzeyindeki saç kökleri, bölgeye kan ve besin sağlayan birçok küçük kan damarı içerir. Vücutta C vitamini eksikliği olduğunda, bu küçük kan damarları kırılgan hale gelebilir ve kolayca çatlar. Bu kırılmalar saç köklerinin çevresinde küçük, parlak kırmızı lekeler oluşmasına neden olabilir.
Kaşık şeklinde uzayan, ince ve kırılgan yapıda olan tırnaklar daha yaygın olarak demir eksikliği anemisi ile ilişkilendirilirler, ancak aynı zamanda C vitamini eksikliği ile de bağlantılıdırlar. Tırnak yatağındaki kanama olarak bilinen kırmızı lekeler, kolayca yırtılan zayıflamış kan damarları nedeniyle C vitamini eksikliği sırasında ortaya çıkabilir.
Sağlıklı cilt, cildin dış tabakasında büyük miktarda C vitamini içerir. C vitamini, cildi güneşin neden olduğu oksidatif hasardan ve sigara dumanı gibi kirletici maddelere maruz kalmaktan korur.
Morarma, cilt rüptürünün altındaki kan damarlarında bulunan kanın çevre bölgelere sızmasıyla ortaya çıkar. Zayıf kolajen üretimi zayıf kan damarlarına neden olduğu için C vitamini eksikliğinin yaygın bir işareti de vücutta oluşan kolay morarmalardır.
C vitamini eksikliği, kolajen oluşum hızını yavaşlattığı için yaraların daha yavaş iyileşmesine neden olur.
Eklemler çok fazla kolajen bakımından zengin bağ dokusu içerdiğinden, C vitamini eksikliğinden de etkilenebilirler. C vitamini eksikliği kemik sağlığını da etkileyebilir. Araştırmalar, C vitamininin kemik oluşumunda önemli rol oynadığını, bu nedenle eksikliğin kemiklerde zayıflamaya sebep olabileceği gözlemlenmiştir.
Kırmızı, şiş, kanayan diş etleri, C vitamini eksikliğinin bir başka yaygın belirtisidir. Yeterli C vitamini olmadan, diş eti dokusu zayıflar ve iltihaplanır ve kan damarları daha kolay kanar. C vitamini eksikliğinin ileri aşamalarında diş etlerinde morluk ve çürük görülebilir.
Yapılan çalışmalarda, C vitamininin, enfeksiyonla mücadele ettiği, hastalığa neden olan patojenleri yok etmeye yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.
Düşük C vitamini seviyeleri, bitki bazlı gıdalardaki demirin emilimini azaltarak ve demir metabolizmasını olumsuz yönde etkileyerek demir eksikliğine katkıda bulunabilir.
C vitamini, yağ hücrelerinde yağ salınımını düzenleyerek, stres hormonlarını ve iltihaplanmayı azaltarak obeziteye karşı korunmaya yardımcı olabilir.
Yorgunluk ve kötü ruh hali C vitamini eksikliğinin bir diğer belirtisidir. Bu semptomlar, tam bir eksiklik gelişmeden önce bile ortaya çıkabilir.
C vitamini günlük referans alım miktarı 4 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için 80 mg’dır. Günlük C vitamini kullanımı için doktorunuzun belirttiği miktarı ya da takviye üzerinde bulunan doz miktarını baz almalısınız.
C vitamini, vücudumuzun tüm bölgelerindeki dokularının büyümesi ve onarımı için gereklidir. Deri, tendon, bağ ve kan damarlarının yapımı için kullanılan önemli bir proteini oluşturur. Yaraların iyileşmesinde, kıkırdak, kemik ve dişleri onarımı ve bakımında rol üstlenen C vitamini, cilt için vücuda gereklidir. Cilde C vitamini takviyesi yapmak için C vitamininden zengin gıdaları bol miktarda tüketebilirsiniz. Beslenmeye destek gıda takviyelerinin yanı sıra cilde C vitamini içeren kozmetik ürünleri kullanmak da bir seçenektir. Kozmetik ürün kullanımı öncesinde de dermatoloji hekimine danışmanızı tavsiye ederiz.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
İdil Ediboğlu Koç
Diyetisyen