5-HTP Nedir, Ne İşe Yarar?

5-Hidroksitriptofan (5-HTP), vücut tarafından doğal olarak üretilen bir amino asittir. Bu yazımızda 5-HTP’nin e olduğunu, nasıl kullanıldığını ve ne işe yaradığını detaylı bir şekilde inceliyoruz.

5-HTP Nedir? 

Vücut tarafından doğal olarak üretilen bir amino asit olan 5-Hidroksitriptofan (5-HTP), serotonin üretmek için kullanıyor (1). 5 HTP takviyeleri ise “griffonia simplicifolia” adı verilen, Batı Afrika’ya özgü olan bir bitkinin tohumlarından elde ediliyor.

5-HTP Faydaları Nelerdir?

5-HTP bileşeni, tokluk hissi, genel ruh hali ve uyku düzeni ile ilişkili süreçlerde rol oynayabiliyor. 5 HTP’nin bahsedilen potansiyel etkilerini ayrıntılarıyla inceleyecek olursak…

Kilo Kontrolü

5-HTP takviyesi almak, bir kişinin kilo vermesine veya sağlıklı bir kiloyu korumasına yardımcı olan davranışları destekleyebiliyor. Aşırı kilolu 20 kadın üzerinde yapılan bir çalışmada 10 katılımcıya 4 hafta boyunca 5-HTP takviyesi veriliyor. Diğer 10 katılımcı ise aynı süre boyunca plasebo alıyor. Çalışmanın sonunda, 5-HTP alan kadınların, yemek yerken daha fazla tokluk hissi duyduğu bildiriliyor. Bu durum ise 5-HTP alan katılımcıların daha az gıda tüketmesine ve vücut kitle indekslerinde azalmaya neden oluyor (2).

Diğer birçok çalışma da 5-HTP'nin fazla kilolu veya obezitesi olan kişilerde tokluk hissini artırabildiğini ve kilo vermeye yardımcı olabildiğini aktarıyor (3,4).

Depresyon Belirtileri

Depresyonun kesin nedeni büyük ölçüde bilinmemekle birlikte, bazı araştırmacılar serotonin dengesizliğinin ruh halini depresyona yol açacak şekilde etkileyebileceğine inanıyor (5). 5-HTP, serotonin seviyelerini artırabildiği için depresyon konusunda da potansiyel faydalar vadediyor (7).

Örneğin, 15 kadın üzerinde yapılan bir çalışma, 5-HTP'yi kreatin ile birleştirerek almanın 8 hafta sonra depresyon semptomlarını iyileştirdiğini aktarıyor (6). Parkinson hastalığı olan kişilerde yapılan başka bir küçük çalışma, 5-HTP'nin plasebo grubuna kıyasla depresyon semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabileceği sonucuna varıyor (7).

Uyku Kalitesi

5 HTP’nin serotonin üzerinde etkilerinden bahsettik. Serotonin ise melatonin hormonuna dönüştürülebiliyor. Melatonin ise uykunun düzenlenmesinde önemli bir rol oynuyor. Normalde melatonin seviyeleri, uykuyu desteklemek için akşamları yükselmeye başlarken sabahları uyanmaya yardımcı olmak için düşüyor (8).

5-HTP takviyesinin, vücuttaki melatonin üretimini artırarak uykuyu teşvik edebildiği düşünülüyor. 2010 yılında yapılan bir çalışma, 5-HTP ve gama-aminobutirik asit (GABA) kombinasyonunun uykuya dalma süresini önemli ölçüde azalttığını, uyku süresini artırdığını ve uyku kalitesini iyileştirdiğini gösteriyor (9).

Hayvanlar üzerinde yapılan birkaç araştırma, 5-HTP'nin uyku kalitesini iyileştirdiğini ve etkinin GABA ile birleştirildiğinde daha büyük olduğunu gösteriyor (10, 11).

Bu sonuçlar ümit verici olsa da insan temelli çalışmaların eksikliği nedeniyle daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtmekte fayda var.

Fibromiyalji Belirtileri

5-HTP takviyesi, kas ve eklem ağrısı ile karakterize bir durum olan fibromiyalji semptomlarının yanı sıra "fibro sis" olarak da bilinen aşırı yorgunluk ve beyin sisi semptomlarına iyi gelebiliyor. Şu anda fibromiyaljinin bilinen bir nedeni olmamakla birlikte düşük serotonin seviyeleri bu durumla ilişkilendiriliyor (12).

Çoğu araştırmacı, artan serotonin seviyelerinin fibromiyaljiden muzdarip insanlara fayda sağlayabileceğini düşünüyor (13).

Bazı bulgular, 5-HTP'nin kas ağrısı, uyku sorunları, anksiyete ve yorgunluk gibi fibromiyalji semptomlarını iyileştirebileceğini düşündürüyor (14, 15, 16).

Bununla birlikte, 5-HTP'nin fibromiyalji semptomlarını iyileştirmedeki etkinliği hakkında net sonuçlar çıkarmak için yeterli sayıda araştırmanın olmadığını da belirtmekte fayda var.

İlginizi Çekebilir: One Up 5-HTP 100 Mg 30 Kapsül

5-HTP Ne için Kullanılır? 

5-HTP; depresyon, anksiyete, uykusuzluk ve obezite semptomları dahil olmak üzere çeşitli amaçlar için kullanılır. Serotoninin öncüsü olarak çalıştığı düşünülür ve  beyindeki serotonin seviyelerini artırdığı bilinir. Bu sayede ise ruh halini, uykuyu ve iştahı düzenleyebilir. Ek olarak, 5-HTP'nin karbonhidrat alımını azaltarak ve erken tokluğa neden olarak kilo kaybını teşvik ettiği gösterilmiştir (3,8,9).

5-HTP Nasıl Kullanılır?

5-HTP, duruma bağlı olarak genellikle günde 100 ila 900 mg arasında değişen dozlarda takviye yoluyla alınır. 5-HTP ayrıca serotonin ve melatonin üretimini etkileyerek uyku kalitesini artırmak için uyku öncesi de kullanılır. Birçok amaca bağlı olarak farklı zamanlarda kullanılabilir ancak kullanmadan evvel bir uzman ile görüşülmesi önerilir (17,18). 

5-HTP Ne Zaman İçilmeli?

5-HTP bileşeninin, genelde emilimi artırmak adına yemeklerle birlikte alınması öneriliyor. Uyku kalitesini destekleme amacıyla kullananlar ise genellikle yatmadan 30-60 dakika önce 5-HTP kullanılabiliyor (19, 20, 21).

5-HTP Panik Atağa İyi Gelir mi?

5-HTP'nin panik atak üzerindeki etkileri konusunda net bir sonuca ulaşılmış değil. Bazı araştırmalar, panik bozukluğu olan kişilerde 5-HTP'nin panik veya anksiyete semptomlarını artırmadığını, yani durumu kötüleştirmediğini gösteriyor. Başka çalışmalarda ise, özellikle kadınlarda panik atak riskini azaltabileceği ve semptomları hafifletebileceği belirtilmiş. Ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiği açık (22).

En İyi 5-HTP Markası Hangisi?  

5-HTP takviyeleri üreten pek çok marka, kullanıcıların ihtiyaçlarına göre farklı seçenekler sunuyor. Hangi 5-HTP takviyesinin size en uygun olduğunu öğrenmek için ürünlerin içeriklerini detaylı bir şekilde incelemeniz önemli. Ayrıca, kullanıcı yorumlarını okuyarak, deneyimlerden faydalanabilir ve hangi ürünün sizin için en doğru tercih olacağına daha kolay karar verebilirsiniz. 

En iyi 5-HTP takviyesi için kapsamlı bilgiye ve ürünlere buradan ulaşabilirsiniz.

5-HTP Zararları Var mı?

5-HTP, birçok konuda umut verici olsa da yan etkileri göz ardı edilmemeli. Özellikle yüksek dozlarda alındığında bulantı, kusma ve sindirim sorunları gibi yaygın yan etkiler görülebiliyor. Ayrıca baş ağrısı, uykusuzluk veya aşırı uyku hali gibi belirtiler de ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle, 5-HTP takviyesini kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmak önemli (23). 

Sıkça Sorulan Sorular 

5- HTP Cinsel İsteksizlik Yapar mı?

Evet, yapabilir. Hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen araştırmalara göre 5-HTP'nin çiftleşme davranışını azalttığı, bu durumun da cinsel isteksizliğe yol açabileceği bulunmuştur. Bu etki, özellikle cinsel motivasyonu azaltan 5-HT1A ve 5-HT1B serotonin reseptörlerinin uyarılmasıyla ilişkilidir. Bu etki serotoninin cinsel davranış üzerindeki baskılayıcı rolünü doğrulayabilir niteliktedir (24). 

5-HTP Kilo Aldırır mı?

Akademik araştırmalara göre, 5-HTP kilo alımıyla ilişkili değildir; aksine kilo kaybını destekleyebilir. Araştırmalar, 5-HTP'nin yiyecek alımını azaltarak obez ve diyabetik bireylerde erken tokluk hissi yarattığını ve karbonhidrat tüketimini düşürdüğünü, böylece kilo kaybına yardımcı olduğunu göstermektedir (25).

5-HTP Antidepresan mı?

Hayır, 5-HTP bir antidepresan değildir. Ancak serotonin üretimini destekleyerek ruh halinin düzenlenmesine katkıda bulunabilir (26). 

5-HTP Sakinleştirir mi?

Evet, sakinleştirebilir. 5-HTP serotonin seviyesi üzerindeki olası etkisi rahatlama ve sakinlik hissi yaratabilir (27).

5-HTP Anksiyeteye İyi Gelir mi?

Evet, iyi gelebilir. Anksiyete bozukluğu olan hastalarda 5-HTP ile klomipramini karşılaştıran bir çalışma, 5-HTP'nin anksiyete semptomlarında orta düzeyde azalmaya neden olduğunu göstermiştir. Ancak, bu etkilerin kişiden kişiye değişebileceğini unutmamak önemlidir (28).

5-HTP Günün Hangi Saatinde Alınmalı?

5-HTP'nin alım zamanı, hedeflenen etkisine göre değişebilir. Genellikle, biyolojik ritimleri düzenlemek ve uyku düzenini desteklemek isteyenler akşam saatlerinde kullanır. Ruh hali için ise sabah veya öğle saatlerinde alınabilir  (29, 30, 31).

5-HTP Kaç Ay Kullanılır?

5-HTP'nin kullanım süresi, amaca göre değişiklik gösterebilir. Bazı çalışmalar, özellikle migren için 6 aya kadar kullanılabileceğini öne sürer. Ancak herhangi bir takviyeyi kullanmadan evvel bir doktora danılmalı ve süre doktor tavsiyesi ile belirlenmelidir (32).

5-HTP Hangi İlaçlarla Kullanılmaz?

5-HTP, serotonin etkisi olan ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Kullanmadan evvel mutlaka bir uzmanla görüşülmesi önerilir (33). 

5-HTP Aç mı Tok mu Kullanılır?

5-HTP, yemekle birlikte veya aç karnına alınabilir. Aç karnına alındığında emilimi genellikle daha hızlı olabilir (34). 

5-HTP Uyku Yapar mı?

Evet, 5-HTP, serotonin seviyelerini artırarak melatonin üretimini destekleyebilir. Melatonin, uyku düzenini sağlayan bir hormon olduğundan, 5-HTP takviyesi uykuya yardımcı olabilir. (35, 36, 37, 38).